De indrukwekkende cijfers van ASML

ASML, het Veldhovense technologiebedrijf dat essentieel is voor de mondiale chipindustrie, boekte in het derde kwartaal van 2025 een winst van maar liefst 2,1 miljard euro. Met een marktwaarde van 355 miljard euro is het bedrijf veruit de waardevolste onderneming van Nederland en een van de meest waardevolle in Europa. De impact van ASML op onze economie is moeilijk te overschatten: het bedrijf biedt werkgelegenheid aan 43.000 mensen wereldwijd, waarvan een groot deel in Nederland. Bovendien zijn er honderden Nederlandse toeleveranciers die direct afhankelijk zijn van ASML. Een precisie-metaalbedrijf uit Eindhoven vertelde me onlangs: "Twintig jaar geleden waren we een kleine werkplaats met vijf man personeel. Dankzij onze samenwerking met ASML hebben we nu 120 medewerkers en leveren we cruciale onderdelen voor de meest geavanceerde machines ter wereld." Dit illustreert hoe ASML niet alleen zelf een economische motor is, maar ook een heel ecosysteem van innovatieve MKB-bedrijven om zich heen heeft gecreëerd.

Chinese uitdagingen voor de chipreus

Ondanks de indrukwekkende cijfers staat ASML voor grote uitdagingen. De verkopen in China, goed voor meer dan 30% van de productie, staan onder druk door geopolitieke spanningen. CEO Christophe Fourquet heeft zijn zorgen geuit dat zelfs de forse investeringen van Amerikaanse techbedrijven in AI mogelijk niet voldoende zullen zijn om het verwachte omzetverlies in China te compenseren. Deze situatie creëert onzekerheid, niet alleen voor ASML zelf maar voor het hele netwerk van toeleveranciers. Een software-ontwikkelaar uit Delft die gespecialiseerd is in meetsystemen voor de halfgeleiderindustrie, merkt de gevolgen al: "We zien dat beslissingen over nieuwe projecten trager worden genomen. Klanten zijn voorzichtiger geworden en willen eerst meer duidelijkheid over de geopolitieke situatie." Voor het Nederlandse MKB in de techsector betekent dit dat ze strategieën moeten ontwikkelen om minder afhankelijk te worden van één grote speler of één specifieke markt, iets wat voor veel kleinere bedrijven een grote uitdaging vormt.

De onmisbare machines voor AI-revolutie

De geavanceerde lithografiemachines van ASML zijn cruciaal voor de productie van halfgeleiders en daarmee voor de ontwikkeling van generatieve AI. Met een prijskaartje van 340 miljoen euro per stuk zijn deze EUV-machines de duurste productieapparatuur ter wereld. Ze maken het mogelijk om transistors te maken die zo klein zijn dat er miljarden op een enkele chip passen. Zonder deze technologie zou de huidige AI-revolutie simpelweg niet mogelijk zijn. Een AI-startup uit Amsterdam legt het verband: "Elke nieuwe generatie chips maakt onze AI-modellen krachtiger en efficiënter. De innovaties van ASML vertalen zich direct naar wat wij kunnen bouwen voor onze klanten." Dit onderstreept de strategische betekenis van ASML, niet alleen voor Nederland maar voor de wereldwijde technologische vooruitgang. Het verklaart ook waarom zowel de Verenigde Staten als China zo gefocust zijn op toegang tot deze cruciale technologie. Voor het Nederlandse MKB in de AI-sector betekent dit dat ze indirect afhankelijk zijn van ASML's succes voor hun eigen innovatiekracht.

Nederland wil ASML behouden

De Nederlandse overheid doet er alles aan om ASML voor ons land te behouden te midden van de uitdagingen rond de Amerikaanse en Chinese geopolitieke spanningen. Er zijn zorgen dat andere landen met gunstigere belastingregimes of meer directe overheidssteun ASML zouden kunnen verleiden om activiteiten te verplaatsen. Een beleidsadviseur bij een regionale ontwikkelingsmaatschappij vertelde me: "We werken aan specifieke programma's om het ecosysteem rond ASML te versterken. Dat gaat niet alleen om subsidies, maar ook om talent aantrekken, huisvesting regelen en zorgen voor goede infrastructuur." Deze inspanningen zijn niet alleen gericht op ASML zelf, maar ook op het netwerk van toeleveranciers en kennispartners. Een middelgrote technische dienstverlener uit Best, die nauw samenwerkt met ASML, merkt dit: "We worden actief betrokken bij innovatieprogramma's en krijgen ondersteuning bij het aantrekken van technisch personeel. De overheid begrijpt dat het hele ecosysteem belangrijk is, niet alleen de grote speler."

Impact op de Nederlandse toeleveringsketen

De ontwikkelingen bij ASML hebben directe gevolgen voor honderden Nederlandse MKB-bedrijven in de toeleveringsketen. Van precisie-metaalbewerking tot specialistische software en van optische componenten tot logistieke dienstverlening - een breed scala aan bedrijven is afhankelijk van de chipreus uit Veldhoven. Een specialist in cleanroom-technologie uit Nijmegen vertelt: "Als ASML niest, krijgen wij een verkoudheid. We volgen hun ontwikkelingen op de voet en passen onze strategische planning daarop aan." Deze afhankelijkheid brengt zowel kansen als risico's met zich mee. Aan de ene kant profiteren deze bedrijven van de hoge kwaliteitseisen en innovatiedrang van ASML, waardoor ze zelf ook vooroplopen in hun vakgebied. Aan de andere kant maakt het hen kwetsbaar voor schommelingen in de chipmarkt. Een adviesbureau gespecialiseerd in de hightech maakindustrie raadt MKB'ers aan om hun klantenportfolio te diversifiëren: "Bedrijven die sterk afhankelijk zijn van ASML zouden moeten onderzoeken hoe hun technologie en expertise ook in andere sectoren toegepast kan worden, zoals medische technologie of duurzame energie."

Lessen voor het Nederlandse MKB

Wat kunnen andere Nederlandse ondernemers leren van de situatie bij ASML? Ten eerste het belang van continue innovatie. ASML investeert jaarlijks miljarden in R&D en blijft daardoor vooroplopen. Een softwarebedrijf uit Utrecht past dit principe toe op kleinere schaal: "We reserveren 20% van de tijd van onze ontwikkelaars voor innovatieprojecten, zelfs als die niet direct omzet opleveren. Dat heeft ons al drie patenten en een voorsprong op concurrenten opgeleverd." Ten tweede het belang van strategische partnerschappen. ASML werkt nauw samen met kennisinstellingen, overheden en andere bedrijven. Een schoonmaakbedrijf gespecialiseerd in hightech omgevingen heeft dit voorbeeld gevolgd: "We zijn een samenwerkingsverband aangegaan met een technisch onderzoeksinstituut om nieuwe reinigingsmethoden te ontwikkelen. Dat was voor ons als MKB'er alleen nooit mogelijk geweest." Ten derde het belang van scenario-planning. ASML bereidt zich voor op verschillende geopolitieke scenario's. Een exporterend meubelbedrijf uit Friesland doet nu hetzelfde: "We hebben drie verschillende strategieën uitgewerkt, afhankelijk van hoe de internationale handelssituatie zich ontwikkelt. Dat geeft ons de flexibiliteit om snel te schakelen als de omstandigheden veranderen."

De toekomst van Nederlandse hightech

De situatie bij ASML werpt belangrijke vragen op over de toekomst van de Nederlandse hightech sector. Kunnen we onze positie als innovatieleider behouden in een wereld van toenemende geopolitieke spanningen? Een technologie-strateeg van een middelgrote IT-dienstverlener is voorzichtig optimistisch: "Nederland heeft een unieke combinatie van technisch talent, ondernemersgeest en samenwerkingscultuur. Dat zijn eigenschappen die niet zomaar te kopiëren zijn, zelfs niet met enorme investeringen." Tegelijkertijd zijn er zorgen over het behoud van talent en intellectueel eigendom. Een startup-oprichter uit Enschede die AI-toepassingen ontwikkelt voor de maakindustrie, merkt op: "We zien steeds vaker dat buitenlandse bedrijven Nederlandse technologie-experts wegkopen met salarissen die wij niet kunnen evenaren." Dit onderstreept het belang van een nationaal technologiebeleid dat verder gaat dan individuele bedrijven en zich richt op het versterken van het hele ecosysteem. Voor het MKB betekent dit dat samenwerking steeds belangrijker wordt - niet alleen met grote spelers zoals ASML, maar ook onderling en met kennisinstellingen. Alleen door krachten te bundelen kunnen kleinere bedrijven blijven innoveren in een steeds complexer internationaal speelveld.

Praktische stappen voor jouw bedrijf

Wat kun je als Nederlandse ondernemer concreet doen naar aanleiding van de ontwikkelingen bij ASML? Ten eerste, verdiep je in de technologische trends die ASML aandrijven, zoals AI en edge computing, en onderzoek hoe deze jouw branche kunnen beïnvloeden. Een installatiebedrijf uit Zwolle ontdekte zo nieuwe kansen: "We zagen dat datacenters steeds meer koeling nodig hebben door AI-toepassingen, en hebben ons gespecialiseerd in energiezuinige koelsystemen." Ten tweede, overweeg hoe je kunt aansluiten bij innovatieprogramma's en clusters rond hightech bedrijven. Een administratiekantoor uit Helmond heeft zich bijvoorbeeld gespecialiseerd in dienstverlening aan techbedrijven: "Door lid te worden van de regionale tech-hub kregen we toegang tot een heel nieuw klantenbestand." Ten derde, kijk naar mogelijkheden om samen te werken met technische opleidingen om talent aan te trekken. Een middelgroot productiebedrijf uit Drenthe biedt nu stageplekken aan studenten van technische hogescholen: "We kunnen niet concurreren met de salarissen van ASML, maar we bieden studenten wel de kans om direct verantwoordelijkheid te krijgen en breed opgeleid te worden." Tot slot, blijf alert op de geopolitieke ontwikkelingen die ASML beïnvloeden, want vroeg of laat zullen die ook jouw bedrijf raken, zelfs als je niet direct in de techsector zit. De wereldwijde strijd om technologische dominantie vormt het economische landschap waarin we allemaal opereren.